Cztery Refy

Zespół istnieje od 1985 r. Ale jego korzenie sięgają głębiej, w lata 1974–1980 do zespołu Refpatent, który jako pierwszy w Polsce, lansował stare pieśni morskie z własnymi tekstami lub tłumaczeniami. Pięć lat po Refpatencie, jeden z jego współtwórców Jerzy Rogacki wraz z kilkoma innymi członkami Akademickiego Klubu Żeglarskiego w Łodzi założył Cztery Refy. W pierwszym składzie znalazł się Zbigniew Zakrzewski (też eks Refpatent), a wkrótce dołączył Jerzy Ozaist, wywodzący się z krakowskiego środowiska żeglarskiego. Obok nich pierwszy skład tworzyli jeszcze Joanna Pędziwiatr, Dariusz Matuszak, Paweł Jasiak, Wojciech Nowak. Ten skład zadebiutował na krakowskim festiwalu „Shanties '86”, gdzie zdobył III miejsce w kategorii szanty klasycznej i starej pieśni morskiej. Rok później było to już I miejsce i pierwsze zaproszenie zagranicę, na „Merseyside Shanties Festival” do Liverpoolu.

W początkowych latach repertuar Czterech Refów opierał się na piosenkach Refpatentu, dziś liczy ponad 200 utworów, w tym szanty, pieśni morskie, pieśni wielorybnicze, ballady rybackie, pieśni o bitwach morskich oraz muzyka instrumentalna oparta na folklorze irlandzkim, szkockim, angielskim i bretońskim, która kiedyś była grana na pokładach wielkich żaglowców. Piszą własne teksty i tłumaczą oryginalne pieśni morskie, zaliczane obecnie do klasyki gatunku. Wiele z nich śpiewanych jest także w języku angielskim. Grupa wykorzystuje wyłącznie instrumenty akustyczne, typowe dla tego rodzaju muzyki min.: anglo-koncertinę, bodhran, drumlę, flażolety, gitarę, mandolinę, skrzypce. Szanty i stylizacje szantowe śpiewane są na ogół a cappella.

Cztery Refy występują od wielu lat na prawie wszystkich festiwalach i przeglądach piosenki żeglarskiej w Polsce. Od 1985 r. są inicjatorami i gospodarzami Łódzkich Spotkań z Piosenką Żeglarską „Kubryk”. Są również znani za granicą (Anglia, Szkocja, Holandia, Niemcy, Szwecja, Dania, Norwegia, Włochy, USA) i utrzymują żywe kontakty ze światową czołówką wykonawców tego gatunku, m.in. Kenem Stephensem, Ianem Woodsem, Simonem Spaldingiem. Jako jedni z niewielu mieli okazję wystąpić u boku ostatniego prawdziwego szantymena Stana Hugilla i to kilkukrotnie. Pierwsze nagrania rejestrowali na kasetach, dziś to białe kruki, są też wydawcą pierwszej w Polsce płyty CD z muzyką morza („Sea Songs and Shanties”, 1992).

W 1995, po kilkuletniej przerwie do składu wracają skrzypce, gdy do zespołu dołącza Iza Puklewicz (wcześniej Sir Francis Drake z Częstochowy), pod koniec 1997 w Refach pojawia się Wiktor Bartczak (flażolety, później mandolina) a w 1999 dołącza Tomasz Morozowski (równolegle gra w zespole Koga).

Od samego początku osobą kreującą formułę zespołu, jego ideę i repertuar był Jerzy Rogacki. Niezmordowany organizator, kreator, strażnik tradycji, wydawca i dystrybutor refowej muzyki (prowadził Oficynę Wydawniczą „JOTER”). Niestety, w sierpniu 2019 roku Jerzy Rogacki zmarł, a pół roku później przyszła pandemia i przez chwilę wydawało się, że zespół nie podejmie już działalności. Na szczęście szybko wrócił na scenę i kontynuuje misję i działania „Rogatego” m.in. powołując do życia Stowarzyszenie pamięci Jerzego Rogackiego „Niech zabrzmi pieśń” i reaktywując jeden z bardziej tradycyjnych żeglarskich festiwali – Łódzkie Spotkania z Piosenką Żeglarską „Kubryk”, który po śmierci Rogackiego zniknął z festiwalowego kalendarza.

Do zespołu w 2023 roku dołączył też nowy wokalista Marcin Bednarczyk (kiedyś radomski Kliper) i czterorefowa łódź znów płynie dalej, celebrując w 2025 roku swoje 40-lecie.

Skład zespołu:

• Jerzy Rogacki – śpiew, anglo-koncertina (1985–2019)
• Izabela Puklewicz-Łuczak – skrzypce
• Maciej Łuczak – śpiew, gitara
• Jerzy Ozaist – śpiew, bodhrán
• Zbigniew Zakrzewski – śpiew, drumla
• Wiktor Bartczak – flażolety, mandolina, gitara
• Marcin Bednarczyk – śpiew

Dyskografia:

2007 – „Tak było (19987–1992)”, cz. II
2006 – „Time & Tide” (z Ianem Woodsem)
2004 – „Tak było (19987–1992)”, cz. I
2002 – „Wszyscy na deck!”
1999 – „Bitwy morskie”
1998 – „Czas w morze ruszać nam”
1997 – „Sea Songs, Shanties & Folk Tunes”
1996 – „Kiedy z morza wraca Jack”
1995 – „Folk Tunes, Sea Songs & Shanties”
1994 – „Round the Capstan” z Simonem Spaldingiem (MC)
1992 – „Sea Songs & Shanties”
1991 – „Almost Alive” z Kenem Stephensem (MC)
1991 – „Płyń z nami w rejs” (MC)
1990 – „Cumy rzuć, żagle staw” (MC)
1989 – „Pieśni wielorybnicze” (MC)
1988 – „Niech zabrzmi pieśń” (MC)
1987 – „Pożegnanie Liverpoolu” (MC)